PL (polski) / EN (english - in preparation)
[w przygotowaniu] Model Układu Słonecznego w skali 1:1 miliarda naniesiony na mapę Gór Izerskich (niebieskie okręgi pokazują drogi planet wokół Słońca). Zaznaczone zostały miejsca, w których znajdują się modele Słońca i planet.
Model Słońca wykonany jest z kostki granitowej (koło w kolorze piaskowym u podstawy gnomona). Modele planet to nieduże głazy ze stalowymi płytkami o rozmiarze 20 x 30 cm. Każda płytka zawierają nazwę planety, jej symbol, otwór o rozmiarze odpowiadającym rozmiarowi planety w skali 1:1 miliarda oraz nazwę fundatora.
ścieżka dydaktyczna
„model Układu Słonecznego”
- przebieg: Orle - Kobyla Łąka - Chatka Górzystów - Polana Izerska - Stóg Izerski
- dostępność: pieszo, na rowerze, na nartach, na wózku (częściowo)
- długość ścieżki: 11.2 km
- wysokość n.p.m.: 810 - 1050 m
- suma podejść/zejść: 300/50 m
- trudność: mała
- możliwość odpoczynku i posiłku: Orle, Chatka Górzystów, Stóg Izerski
- współrzędne geograficzne: patrz opis planet
- data otwarcia: 18. września 2010 i 28. września 2013
- fundator: patrz opis planet
Wszechświat rozciąga się w przestrzeni i czasie na niewyobrażalnych odległościach. Nawet w naszym najbliższym sąsiedztwie kosmicznym - w Układzie Słonecznym - odległości w przestrzeni wyrażają się wieloma milionami i miliardami kilometrów. Odległości takie trudno pojąć. Nasze codzienne skale odległości wyrażają się w centymetrach, metrach czy, co najwyżej, tysiącach kilometrów. Rozumiemy, że miliard to więcej niż tysiąc, ale czy możemy sobie wyobrazić różnicę? Jest to trudne. A Układ Słoneczny to zaledwie mała cząstka całego Wszechświata. W porównaniu z Wszechświatem jest on jak ziarnko piasku w porównaniu z Ziemią. Wszechświat nie został skrojony na ludzką skalę i nawet astronomowie mają problem z wyobrażeniem sobie jego ogromu.
Możemy jednak pomóc naszej wyobraźni budując model np. Układu Słonecznego, pomniejszony do skali, którymi operujemy na co dzień. Model Układu Słonecznego to popularny sposób wspomagania wyobraźni. Takie modele, w różnych rozmiarach, od metrów do setek kilometrów, znajdziemy w różnych miejscach na świecie. Dzięki nim możemy przekonać się jak małe są planety w porównaniu do Słońca i w porównaniu z odległościami między nimi. Model Układu Słonecznego nie tylko ułatwia wyobrażenie sobie skali odległości i wielkości występujących we Wszechświecie, ale również umożliwia bliższe poznanie najbliższego sąsiedztwa kosmicznego Ziemi. Oprócz Ziemi, Słońce okrąża m.in. 7 innych planet oraz 5 planet karłowatych. Każdy z tych planetarnych światów jest inny, niepowtarzalny, chociaż wszystkie powstały razem z tego samego budulca (materii dysku protoplanetarnego) i pod działaniem tych samych praw fizyki. Słoneczne planety to nie tylko różnice, ale również podobieństwa. Wiele zjawisk, które znamy z Ziemi znajdziemy też na innych planetach.
Ścieżka dydaktyczna „model Układu Słonecznego” w Górach Izerskich przedstawia Słońce oraz 8 krążących wokół niego planet i 5 planet karłowatych w skali 1:1 miliarda. W tej skali pokazane są zarówno rozmiary tych 14 obiektów, jak i odległości między nimi. Kolejność planet od Słońca w modelu jest taka jak w rzeczywistości. Ścieżka zaczyna się w Orlu modelem Słońca i kończy na Stogu Izerskim modelem Eris. Model Słońca ułożony jest z kostki granitowej i połączony jest z gnomonem, a modele planet i planet karłowatych pokazane są na metalowych płytkach umieszczonych na niedużych głazach. Każdy punkt ścieżki wykonany jest z innego typu skały. Wszystkie one pochodzą z obszaru Sudetów i dzięki temu ścieżka pokazuje bogactwo geologiczne tego regionu. Wszystkie obiekty planetarnej ścieżki położone są przy drodze prowadzącej z Orla przez Chatkę Górzystów na Stóg Izerski .
Lista zamieszczona poniżej przedstawia wszystkie obiekty planetarnej ścieżki wraz z ich współrzędnymi geograficznymi oraz fundatorami.
- Słońce (gwiazda)
współrzędne: 50°48′56.3″ N, 15°22′54.9″ E
skała: granit (Góry Izreskie)
fundator: gestorzy bazy turystycznej Jakuszyce, Orle - Merkury (planeta skalista)
współrzędne: 50°48′57.9″ N, 15°22′53.9″ E
skała: kalcyt (Góry Kaczawskie)
fundator: I. Pawlak, K. Szczygieł, M. M. M. P. Luberadzcy - Wenus (planeta skalista)
współrzędne: 50°48′59.3″N, 15°22′52.4″ E
skała: kwarc (Góry Izerskie)
fundator: Marta i Piotr Osadkowscy - Ziemia (planeta skalista) oraz Księżyc
współrzędne: 50°49′00.6″ N, 15°22′51.5″ E
skała: serpentynit (Masyw Ślęży)
fundator: Leśny Kompleks Promocyjny „Sudety Zachodnie” - Mars (planeta skalista)
współrzędne: 50°49′03.2″ N, 15°22′50.7″ E
skała: piaskowiec (Pogórze Kaczawskie)
fundator: Sudeckie Bractwo Walońskie - Ceres (planeta karłowata)
współrzędne: 50°49′08.8″ N, 15°22′47.7″ E
skała: granit (Wzgórza Strzegomskie)
fundator: hr. Elipson von Wygasch - Jowisz (planeta gazowa)
współrzędne: 50°49′19.2″ N, 15°22′40.2″ E
skała: migdałowiec (Pogórze Kaczawskie)
fundator: miasto Świeradów Zdrój - Saturn (planeta gazowa)
współrzędne: 50°49′38.1″ N, 15°22′23.7″ E
skała: bazalt (Góry Izerskie)
fundator: Sobiesław Zasada Sp. z o.o., Kraków, Armii Krajowej 19 - Uran (planeta gazowa)
współrzędne: 50°50′23.9″ N, 15°22′01.8″ E
skała: gnejs (Karkonosze)
fundator: Podziemna Trasa Turystyczna „Kowarskie Kopalnie” - Neptun (planeta gazowa)
współrzędne: 50°51′11.4″ N, 15°21′29.8″ E
skała: łupek serycytowy (Góry Izerskie)
fundator: Park Hotel SPA Buczyński, Świeradów Zdrój, Orzeszkowej 2 - Pluton (planeta karłowata) i jego księżyc Charon
współrzędne: 50°51′56.7″ N, 15°21′19.5″ E
skała: melafir (Góry Wałbrzyskie)
fundator: Towarzystwo Izerskie - Haumea (planeta karłowata)
współrzędne: 50°52′14.6″ N, 15°21′11.3″ E
skała: amfibolit (Wzgórza Bramy Lubawskiej)
fundator: Planeta Omega, Piotr Leśniewski, www.planetaomega.pl - Makemake (planeta karłowata)
współrzędne: 50°52′23.1″ N, 15°20′48.4″ E
skała: łupek zieleńcowy (Góry Kaczawskie)
fundator: Cottonina Villa & Mineral SPA Resort, Świeradów Zdrój, Sanatoryjna 7 - Eris (planeta karłowata)
współrzędne: 50°53′37.2″ N, 15°18′28.9″ E
skała: dolomit (Rudawy Janowickie)
fundator: Wydawnictwo Turystyczne PLAN, Jelenia Góra
Jeśli chesz dowiedzieć się więcej o ścieżce, obejrzyj inforamtor [w przygotowaniu].
Wędrując izerską ścieżką planetarną poznasz lepiej nie tylko „kosmiczną” przyrodę Układu Słonecznego, ale również przyrodę Gór Izerskich, a w szczególności malowniczą dolinę górnej Izery, która należy do jednych z najcenniejszych przyrodniczo miejsc w Europie i w ... Układzie Słonecznym. Zapraszamy!
planetarna ścieżka dydaktyczna a ochrona izerskiej przyrody
Ścieżka dydaktyczna „model Układu Słonecznego” znajduje się na terenie Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Sudety Zachodnie” i obszaru Natura 2000 „Torfowiska Gór Izerskich” oraz przebiega częściowo przez rezerwat przyrody „Torfowiska Doliny Izery”. Z tego powodu powstanie ścieżki planetarnej było możliwe po uzyskaniu zgody od Nadleśnictwa Szklarska Poręba, Nadleśnictwa Świeradów i Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Projektowanie i wykonanie ścieżki odbyło się zgodnie z wytycznymi wydanymi przez te trzy instytucje. Dzięki temu ścieżka dydaktyczna „model Układu Słonecznego” nie szkodzi cennej izerskiej przyrodzie.
