PL (polski) / EN (english - in preparation)
Logo Izerskiego Parku Ciemnego Nieba. Kliknij na logo, aby przejść do polsko-czeskiego serwisu internetowego IPCN.
Nocne zdjęcie satelitarne Gór Izerskich i okolicy. Góry Izerskie widoczne są jako ciemna „wyspa” w środku zdjęcia. Nocne oświetlenie zewnętrze powoduje, że miasta widoczne są jako jasne obszary. Na zgjęciu zaznaczono granice państw (linia przerywana) i Izerskiego Parku Ciemnego Nieba (linia ciągła). [źródło zdjęcia: NOAA National Geophysical Data Center]
Mapa hipsometryczna środkowej części Gór Izerskich. Izerski Park Ciemnego Nieba obejmuje swym zasięgiem (niebieska linia) górną, graniczną część doliny Izery i dolinę Jizerki. Granicę czesko-polską zaznaczono linią białą.[żródło danych hipsometrycznych: US Geological Survey - EROS Data Center]
park ciemnego nieba
- położenie: górna, graniczna część doliny Izery i dolina Jizerki
- dostępność: pieszo, na rowerze, na nartach, na wózku (niektóre miejsca), koleją gondolową (Stóg Izerski), samochodem (osada Jizerka)
- powierzchnia: 74.0 km²
- wysokość n.p.m.: 680 - 1126 m
- data utworzenia: 4 listopada 2009
Zaledwie nieco ponad 100 lat temu, każdy wychodząc przed swój dom w pogodną noc, mógł na niebie zobaczyć tysiące gwiazd i Drogę Mleczną. Nocne niebo było dostępne w pełni swej okazałości niezależnie od tego czy ktoś mieszkał na wsi czy w dużym mieście. Dziś już tak nie jest. W obszarach najbardziej zurbanizowanych jasność nocnego nieba jest tak duża, że widoczne są tylko nieliczne, najjaśniejsze gwiazdy i planety oraz Księżyc. Około 50% mieszkańców Unii Europejskiej żyje na obszarach, gdzie Droga Mleczna nie jest widoczna.
Przyczyną „znikania” rozgwieżdżonego nieba jest zanieczyszczenie światłem. Zanieczyszczenie to powodowane jest przez tzw. nocne oświetlenie zewnętrze (oświetlenie uliczne, parkowe, terenów przemysłowych, reklam, iluminacja budynków, itp.), które jest nieodpowiednio osłonięte lub źle skierowane, jaśniejsze niż jest to potrzebne, lub działa w czasie, gdy jest zbędne. Chociaż to wydaje się dziwne, jednak sztuczne światło w nieodpowiednim miejscu, czasie i w nadmiernej ilości staje się zanieczyszczeniem. Zanieczyszczenie to nie tylko powoduje wzrost jasności nocnego nieba (tym samym utrudniając prowadzenie obserwacji astronomicznych), ale również wiele innych, poważnych problemów:
- [środowisko] - brak ciemności w nocy zaburza naturalne cykle światła i ciemności wpływając niekorzystnie na florę i faunę;
- [zdrowie] - nadmiar sztucznego światła w nocy może prowadzić u człowieka do wielu poważnych dolegliwości i chorób;
- [ekonomia] - używanie sztucznego światła w niewłaściwy, nieefektywny sposób powoduje wymierne straty związane z marnowaniem wyprodukowanej energii elektrycznej;
- [bezpieczeństwo] - źle zaprojektowane oświetlenie uliczne pogarsza zdolność widzenia uczestnikom ruchu drogowego, zmniejszając poziom bezpieczeństwa;
- [kultura i estetyka] - sztuczne rozjaśnienie nieba zbędnym światłem zubaża krajobraz o ważną składową - ciemny, rozgwieżdżony nieboskłon, który od zawsze inspirował i kształtował człowieka.
Zanieczyszczenie światłem jest więc poważnym problemem, dotykającym również tych, którzy na nocne niebo nigdy nie patrzą. Dlatego problem ten musimy starać się rozwiązać. Aby to zrobić, powinniśmy:
- mądrze wykorzystywać sztuczne oświetlenie zewnętrzne używając źródeł światła o jasności nie większej niż jest potrzebna, wyłączając je lub zmniejszając jego jasność, gdy jest to możliwe oraz stosując obudowy lamp kierujące światło tylko na obszar, który chcemy mieć oświetlony;
- zachowywać obszary, które nie są lub są mało zanieczyszczone światłem, w stanie nie gorszym niż obecny; obszary takie, zwane obszarami ciemnego nieba, pełnią też ważną rolę edukacyjną, pomagając uświadamiać nam jak poważnym problemem jest zanieczyszczenie światłem; są one także wspaniałą atrakcją turystyczna, gdzie każdy może zobaczyć nocne niebo pełni jego okazałości.
Takim właśnie obszarem ciemnego nieba jest Izerski Park Ciemnego Nieba (IPCN). Jego powstaniu sprzyjało to, że wnętrze Gór Izerskich jest oaza ciemności nocnej. W pogodną noc na izerskim niebie widać prawie 2000 gwiazd i Drogę Mleczną prawie po sam horyzont. Nocne niebo jest więc swoistym skarbem przyrodniczym Gór Izerskich. IPCN jest pierwszym obszarem ciemnego nieba, który powstał w Europie, a zarazem jest jedynym na świecie takim obszarem, który znajduje się na terenie dwóch państw.
Stworzyliśmy park ciemnego nieba w Górach Izerskich, aby przybliżyć ludziom problem zanieczyszczenia światłem i racjonalne sposoby jego minimalizowania oraz zachęcać ich do dbałości o ... ciemność nocną, która jest ważnym składnikiem przyrody. Ale nie tylko dlatego. Chcemy każdemu, kto odwiedzi Góry Izerskie przybliżyć piękno i bogactwo kosmosu. Spoglądając nocą w izerskie niebo zobaczysz Drogę Mleczną, mgławice, galaktyki, gromady gwiazd, czasem kometę ...
Więcej o Izerskim Park Ciemnego Nieba dowiesz się zaglądając na specjalny polsko-czeski serwis internetowy jemu poświęcony. Zobacz też informator naszego parku.
