ExoMars dociera do celu

Do Marsa zbliża się misja ExoMars, wspólny projekt Europejskiej Agencji Kosmicznej i Roskosmosu. Misja składa się z dwóch części. Na orbicie pozostanie Trace Gas Orbiter, zaś na powierzchni wyląduje moduł któremu nadano nazwę Schiaparelli.

Głównym celem misji są badania związane z kwestią istnienia życia na Marsie. Zebrane dane maja nam pomóc odpowiedzieć, czy kiedykolwiek życie istniało na tej planecie. Trace Gas Orbiter posiada instrumenty do badania gazów śladowych, z których najbardziej interesującym w kontekście głównego zadania misji jest metan.

Celem modułu lądującego będzie analiza chemiczna skał marsjańskich. Odłączenie tego modułu planowane jest na 19 X 2016 r. Zasadniczym celem tego modułu jest przeprowadzenie testów związanych z samy procesem lądowania na Marsie, stąd też oficjalna nazwa lądownika to Entry, descent and landing Demonstrator Module (EDM).  Lądownik będzie miał zdolność wykonywania dość głębokich, nawet na 2 metry, odwiertów, oraz mikroskop służący do analizy marsjańskich minerałów. Będzie on także przechowywał niektóre próbki z odwiertów. Jego funkcjonowanie planowane jest tylko na kilka marsjańskich dni. Wizualizację spodziewanego procesu lądowania możecie zobaczyć tutaj.

Misja ExoMars ma także wkład polski. Jest to układ zasilania kamery CaSSIS oraz detektor podczerwieni. Oba te elementy znajdują się w części orbitalnej. Na rok 2020 planowana jest druga misja ExoMars, która dostarczy na powierzchnię tej planety łazik skonstruowany przez Roskosmos.

Uzupełnienie: Jak już wszyscy wiedzą, misja ExoMars jak dotąd osiągnęła częściowy sukces. Trace Gas Orbiter szczęśliwie wszedł na orbitę wokół planety i w tej chwili realizuje powolny proces hamowania atmosferycznego, który ma doprowadzić do osiągnięcia przezeń orbity kołowej. Procedura ta potrwa kilka miesięcy.

Niestety, lądownik Schiaparelli rozbił się o powierzchnię planety. Procedura przechodzenia przez atmosferę przebiegała prawidłowo aż do ostatniej minuty przed planowanym lądowaniem. Etapy hamowania osłoną oraz spadochronem przebiegły zasadniczo tak, jak to zaplanowano. Poważny błąd pojawił się na ostatnim etapie hamowania z użyciem silników rakietowych. Zostały one uruchomione zaledwie na 3 sekundy zamiast planowanych 30. Przyczyną tej sytuacji okazał się błąd programowy. Lądownik źle ocenił własną wysokość, uznając że jest już nad powierzchnią Marsa, mimo że do przebycia pozostało mu jeszcze około 2 km, w skutek czego uderzył o powierzchnię z prędkością około 300 km/h. Na zdjęciu obok, uzyskanym przez kamerę HiRISE, znajdująca się na misji Mars Reconnaissance Orbiter, widać miejsce upadku samego lądownika, spadochronu (na dole), i osłony termicznej (prawy górny róg).

Pomimo rozbicia lądownika Europejska Agencja Kosmiczna i tak uznaje to lądowanie za częściowy sukces. ESA podjęła wcześniej tylko jedna próbę osadzenia lądownika na Marsie (Beagle 2 w 2003 roku), wtedy jednak utracono z nim kontakt zaraz po odłączeniu od misji Mars Express. Tym razem utrzymano kontakt z lądownikiem praktycznie aż do nieszczęśliwego zakończenia.

Uzupełnienie 2: NASA udostępniła kolejne zdjęcia z miejsca rozbicia lądownika. Nowe obrazy wykonane zostały 1 listopada za pomocą wysokorozdzielczej kamery HiRISE i trzech filtrów, co umożliwiło stworzenie kolorowych zdjęć. Możemy na nich zobaczyć (góra) miejsce uderzenia (ciemny krater) oraz otaczające go jasne punkty, które są prawdopodobnie fragmentami rozbitego lądownika. Na obrazie widać również ciemne bryzgi odchodzące od krateru - pozostałości po eksplozji zbiornika z paliwem. Wykonane zdjęcia ukazują także lokalizację spadochronu (dół, lewa strona) oraz osłon termicznych (dół, prawa strona). W stosunku do obrazów wykonanych 25 października można zauważyć zmianę kształtu spadochronu wywołaną prawdopodobnie wiatrem, kształt osłony termicznej nie uległ zmianie.